NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

77. THẬT THÀ VÀ XẢO TRÁ

Đến bây giờ, tôi vẫn chưa dứt khoát là việc dùng các thủ thuật giao tiếp như vậy là đúng hay sai. Lúc mới vào đại học, tôi rất thích thú đọc Đắc Nhân Tâm và các cuốn sách về tâm lý, giao tiếp khác và mơ mộng tới một ngày áp dụng vào thực tế. Nhưng có một lần, một ông anh rất điềm đạm lắng nghe tôi khua môi múa mép, thỉnh thoảng gợi gợi một hai câu, cuối cùng anh thủng thẳng:

- Chú khá về giao tiếp đấy. Anh cũng từng khá, như chú, hoặc hơn. Nhưng hãy nhớ. Chỉ có đối đãi với nhau bằng tấm lòng chân thành, thì mới bền. Còn tất cả những lời chót lưỡi đầu môi, không sớm thì muộn, người ta cũng nhận ra. Nếu chú xây nhà cho người ta, chú sẽ làm việc với người ta trong cả nửa năm trời. Hãy là tốt, đừng tỏ ra tốt

Lúc đó tôi chưa hiểu lắm. Cái câu “Hãy là tốt” đọc nó trúc trắc sao ấy. Nhưng trải nghiệm tôi dần hiểu ra. Nhiều thầu chém gió thành bão, có thể lấy được lòng tin của chủ nhà lúc đầu, nhưng làm ăn không ra sao, chụp giật thì cuối cùng mọi người cũng đều biết và tới lúc không còn lừa được ai nữa.

Muốn thành công, bạn phải thực sự tốt. Tạo dựng được bộ máy thi công đúng kỹ thuật, đảm bảo tiến độ, tiết kiệm nguyên vật liệu và nhân công, an toàn. Những kỹ năng về giao tiếp và ngoại giao là rất cần thiết để tạo dựng mối quan hệ và sự tin tưởng lúc ban đầu. Nhưng để hợp tác và làm việc lâu dài, bạn phải làm thật tốt. Hay nói ngắn gọn là: “Nói được, làm được”

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

78. ĐẮC NHÂN TÂM

Nếu có một cuốn sách nào làm thay đổi gần như hoàn toàn suy nghĩ và cách sống, cách giao tiếp của tôi, thì đó chính là cuốn Đắc Nhân Tâm.

Sống ở một thị xã tỉnh lẻ, tôi suy nghĩ, nói năng và sống hoàn toàn theo bản năng kiểu hơi có vẻ hoang dã, tức là hoàn toàn hành động theo ý mình, không hề quan tâm tới suy nghĩ, hành động, phản ứng của người khác. Lại luôn là thành phần “trường chuyên, lớp chọn”; lớp “năng khiếu” – tức là nuôi một đám gà nòi để đi thi học sinh giỏi – và cũng có mấy giải be bé, nên luôn tự coi mình là thành phần “ưu tú” của cái thị xã nho nhỏ nhà quê ở giữa đồng bằng Bắc Bộ của tôi. Tính hiếu thắng được nuôi dưỡng qua những câu chuyện về Lê Bá Khánh Trình, về những huy chương vàng, huy chương bạc Toán Quốc tế, về những câu chuyện thần kỳ một đất nước nhỏ bé đánh bại một cường quốc sen đầm quốc tế.

Tôi mang lên Hà Nội cái tự cao kiểu vĩ nhân tỉnh lẻ, mình là nhất, mình là trung tâm vũ trụ. Gần như không có khái niệm gì về giao tiếp. Nói năng, hành động theo mình thích, chẳng cần quan tâm tới người đối diện.

Cuốn Đắc Nhân Tâm mở ra cho tôi những khái niệm đầu tiên về giao tiếp, về mục đích của những cuộc nói chuyện. Những cuộc tranh cãi kiểu phùng mang trợn má hơn thua ít dần. Tìm đọc thêm các sách về tâm lý, nghệ thuật giao tiếp, thuyết phục khách hàng, cách viết một bức thư … Quan tâm nhiều hơn đến mục đích các cuộc nói chuyện. Nếu chỉ nói với nhau cho vui, cố tìm những câu chuyện mà người ta quan tâm. Lắng nghe. Nghe gây được nhiều thiện cảm hơn là mình cứ cố tỏ ra nguy hiểm, tôi thế nọ, tôi thế kia. Nếu muốn thuyết phục người khác, cũng phải tìm một con đường vòng, làm sao người ta phải mở lòng, lắng nghe mình, chứ không thể áp đặt: “Cái này là đúng, phải thế này, phải thế kia …”.

T. Tồ là thằng đưa cuốn Đắc Nhân Tâm cho mình và khuyên mình nên đọc và thay đổi. Hai thằng cũng hay ngồi đàm đạo, như kiểu mấy cụ non mới lớn, thế nọ thế kia. Vẫn cảm ơn T. Tồ nhiều, vì đã cùng mình và giúp mình trong giai đoạn thay đổi tư duy từ ao làng tỉnh lẻ lên Thủ Đô.

Giờ mấy sách kiểu này rất nhiều, nhưng có lẽ cuốn Đắc Nhân Tâm là cuốn nên đọc đầu tiên.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

79. THẬT THÀ LÀ CHA QUỶ QUÁI

Ông anh nói nhẹ nhàng, gần như là thủ thỉ:

- Lúc trước anh cũng rất hâm mộ Đắc Nhân Tâm, và cũng thực hành theo khá nhiều. Nhưng dần dần anh nhận ra, Đắc Nhân Tâm giúp mình tạo được cảm tình lúc đầu. Nhưng những người tinh ý sẽ dễ dàng nhận ra, đâu là những lời chân thật, đâu là những lời chót lưỡi đầu môi ...

- Anh nói đúng. Gặp mấy người khéo quá, em cũng không thích ... Theo anh, em nên làm thế nào?

- Hãy sống thật, đúng với bản chất của mình, cái tâm của mình. Đừng bao giờ nói dối. Làm nhà cho người ta là tạo dựng một mối quan hệ lâu dài, ít nhất cũng nửa năm. Nếu em nói dối, thế nào cũng lộ ra. Phải làm sao để hết công trình vẫn là anh em bạn bè thân thiết, rồi họ giới thiệu cho bạn bè anh em đồng nghiệp của họ, chứ đừng để đến cuối công trình thành kẻ thù.

- Vâng, em thấy nhiều nhà lúc đầu kêu là “ông thầu”, tháng sau “anh thầu” tới cuối công trình “thằng thầu” với đủ thứ bẩn thỉu xấu xa mà người ta nghĩ ra được.

- Em nên tìm đọc một số cuốn khác, chẳng hạn như “Bảy thói quen của người thành đạt”. Cuốn sách tiếp cận vấn đề theo cách khác: Khuyến khích rèn luyện đạo đức nhân cách. Hãy là người tốt, và để đối tác của mình cảm nhận điều đó. Đó sẽ là mối quan hệ lâu bền.

- Vậy em phải quên tất cả những điều đã học trong Đắc Nhân Tâm?

- Không, không, không. Đắc Nhân Tâm là cuốn sách tuyệt vời về giao tiếp. Hãy sử dụng nó để tạo cảm tình lúc đầu. Hãy đặt mình vào 2 chế độ giao tiếp: Ngoại giao vui vẻ, và thật thà nghiêm túc. Chẳng hạn, khi mới gặp một khách hàng có thể có những lời khen xã giao như “trông chị trẻ thế” (bất chấp thực tế phũ phàng, cái này thì nói thoải mái vì ai cũng biết là xã giao), nhưng khi vào việc tư vấn thì phải nghiêm túc và thật thà, tư vấn thật khách quan chứ đừng chăm chăm để kéo việc thiết kế thi công về cho mình.

(Bổ sung theo comment của bạn Dinh Tu)
- Nhưng em thấy thật thà, thẳng thắng thường thua thiệt. Em thấy mấy thằng bẻm mép hứa nhăng hứa cuội thì lại tán được toàn em xinh, mà lúc bị nó bỏ khóc như cha chết. Còn mấy thằng thật thà gái nó cầm tay gí vào ngực nó rồi mà nghe nó bảo "anh hứa yêu em trọn đời nhé" còn nghệt cái mặt rụt tay ra, vì sợ hứa xong không làm được ...
Ông anh ngồi ngẩn, rồi bảo:
- Chú nói đúng. Chú nhớ em Phượng "Halida" ngực to vật không? Biết thế hôm đấy anh cũng hứa đại bóp mấy cái ...
Tôi cười mủm mỉm, nghĩ mông lung. Luôn có chính phái và tà phái tồn tại song song. Ăn thua là mục đích của mình để mình quyết định đứng về phía nào mà thôi.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

80. COI CHỪNG NGỘ ĐỘC

Anh em làm thầu đa số là nghề dậy nghề, chứ ít bài bản sách vở. Nhất là cái vụ kỹ năng giao tiếp thuyết phục khách hàng này.

Chắc là do truyền thống “hữu xạ tự nhiên hương”, anh em cứ làm rồi người ta tự biết và tới kiếm giao công trình khác. Nhưng đấy là thời xa xưa, số lượng thầu còn ít. Gia cảnh vợ chồng anh chị em bố mẹ thế nào chủ nhà cũng nắm rõ như lòng bàn tay. Nên giao cho thầu A vì nhà cửa đàng hoàng, vợ giáo viên. Đừng giao cho thầu B, đợt này nó bắt đầu đề đóm, giờ đồ nghề máy móc bán hết, toàn đi thuê, giao cho nó coi chừng đổ nợ ...

Bây giờ cạnh tranh gay gắt. Chủ nhà gọi một lúc cả chục người báo giá. Chỉ cần chiếm được cảm tình chủ nhà hơn một chút có thể nhận được công trình.

Vì vậy anh em hãy giành chút thời gian, đọc thêm những sách về kỹ năng giao tiếp (và rất nhiều kỹ năng mềm khác). Nhưng coi chừng “ngộ độc”. Hồi xa xưa thì chỉ có 2 trào lưu “Nghệ thuật vị nghệ thuật” và “Nghệ thuật vị nhân sinh” thôi, giờ thì thêm trào lưu thứ 3 nữa “Nghệ thuật vị kim tiền”, tức là viết sách chỉ để kiếm tiền mà thôi. Vì vậy có rất nhiều sách, nghe tên rất kêu kiểu như “Một phút kiếm 1 triệu đô”, hay “Làm giầu qua 12 bước đơn giản” với những lời có cánh, làm như chỉ cần đọc cuốn sách đó xong là ra ngoài đường quét tiền như quét lá. Và quả thật tác giả của những sách này rất giỏi kiếm tiền, nhưng không phải bằng những kiến thức họ viết trong sách, mà kiếm từ chính những người mua sách. Họ còn tổ chức các buổi diễn thuyết và dùng khả năng hùng biện tuyệt vời của họ làm cả hội trường như lên đồng, nhưng rốt cuộc chỉ có họ là trở thành triệu phú, còn người nghe thì ngoài số tiền khủng phải bỏ ra mua vé thì chỉ được thành triệu phú bằng cách gào như bọn điên trên phố đi bộ “tôi là triệu phú, tôi là triệu phú”

Giờ nói chuyện đọc sách thấy buồn cười, rảnh toàn cắm mặt vào smartphone. Bởi vậy, tôi chỉ giới thiệu 2 cuốn “Đắc Nhân Tâm” và “Bảy thói quen của người thành đạt”. Nếu còn thời gian thì tìm hiểu và mở rộng ra thêm.

Ai theo chính phái thì dùng cuốn “Đắc Nhân Tâm” để xã giao lấy cảm tình lúc đầu rồi dùng cuốn “Bảy thói quen của người thành đạt” để chủ nhà cảm nhận sự chân thành, nghiêm túc.

Ai theo tà phái thì đọc “Đắc Nhân Tâm” đủ rồi, xong mở rộng ra các cuốn khác, chẳng hạn như “Chỉ dùng mồm mà khách hàng sướng tê”.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

81. TIỆN TAY DẮT BÒ

Là tên một kế trong sách 36 kế của người Tầu. Nhẽ họ đưa thêm cái này vào cho đủ 36, chứ cái này đơn giản quá, ai mà chẳng biết. Thiết kế rồi quàng thêm thi công. Thi công gắng quàng thêm nội thất nữa ...

Tôi nghề chính là dự toán, nhưng thường vẫn tư vấn thêm về thiết kế, thi công (mục đích là cũng nhằm nhằm nhận làm). Nhờ cách nói chuyện chân thành, nói hết những khó khăn bất lợi, tư vấn thật, kể cả vì những cái đó mà họ không thuê mình cũng được mà nhiều chủ nhà tin tưởng. Cách thuyết phục cũng mềm dẻo, nhiều khi tư vấn mà họ không nghe, nhà của tao, tao có tiền, mày cứ làm thế cho tao. OK, anh tham khảo thêm chỗ này chỗ kia, giờ em vẫn làm theo ý anh, anh tham khảo thêm thông tin và cho em biết ý anh thế nào để em vẽ cho anh tốt nhất … Vì vậy thỉnh thoảng vẫn nhận được thiết kế, và đôi khi cả thi công.

Nhớ hôm ứng được đợt đầu tiên 20% cái thiết kế nhà Nguyễn Văn Luông, 5.000.000đ, tương đương với cây mấy vàng. Đi đường về, cảm giác lâng lâng thật khó tả. Mình thuê chỗ vừa làm văn phòng, vừa ở ở hẻm cổng xe lửa số 6 Lê Văn Sỹ chỉ 700.000đ/tháng mà còn trầy trật tháng nào cũng phải xoay sở mãi mới đủ. Tự nhiên có một cục 25.000.000đ, cả một gia tài thời đó!

Nhưng cũng nhiều lần vạ cũng từ cái dự toán mà ra, mình dự toán xong chẳng thầu nào nhận làm, tới hồi nói mình làm mình cũng lại phải gãi đầu gãi tai.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

82. THIẾT KẾ

Lúc đó, nếu nhận được thiết kế, tôi thường liên kết với một vài người bạn kiến trúc sư. Giang Không Gian Trẻ, Điệp Âu Việt, Anh Hà Thanh GOM và một số anh em nữa.

Cái nào đơn giản kiểu nhà ống điển hình thì chỉ nhờ họ binh phương án và phối cảnh. Rồi tôi cho anh em triển khai. Cái nào phức tạp như biệt thự hay biệt thự phố thì nhờ họ phần kiến trúc, kết cấu điện nước tự triển khai.

Thực ra, khoa Kinh tế Xây dựng bọn tôi cũng được học đủ các môn về xây dựng, chỉ là ít hơn các khoa khác thôi, nên gần như cái gì cũng biết. Kiến trúc có, Vật lý kiến trúc có, kết cấu BTCT có, kết cấu thép có, nền móng có, điện nước có, cầu đường có luôn. Nên về sau quen rồi thì mặt bằng mấy cái đơn giản tôi cũng binh luôn, chỉ nhờ mấy ông bạn Kiến trúc sư phần phối cảnh thôi.

Nghiên cứu cái mặt bằng nhà của anh Hà mấy hôm, vạch vạch ra vài phương án, thấy tự tin hẳn. Chắc chắn mình sẽ nhận được cái thiết kế này. Có thể cả thi công nữa.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

83. CHUYÊN NGHIỆP

Sáng dắt cái xe ra đầu ngõ bơm bánh, tự nhiên nghĩ về cái sự chuyên nghiệp.

Mọi khi ông chủ bơm xe cho mình, rất cẩn thận, vừa bơm vừa bóp, sợ chửa không rút ra kịp (ý là sợ nổ bánh). Xong còn nhấp tí nước vào đầu van xem có bị xì hay không.

Hôm nay thằng phụ mới, lôi cái vòi bơm, làm xịt cái rõ mạnh, cát bụi bay mịt mù, xong vặn van chìa tay lấy tiền.

Mình không nói gì, nhưng cũng không yên tâm. Con Honda Super Cub đời 84 đã mấy chục năm tuổi, ông bà già giành dụm chắt bóp vay mượn kiểu gì tài thật, vừa ra trường đã mua xe được cho mình. Mấy thằng công trường gạ mua mấy lần không bán, giữ làm kỷ niệm. Nhưng săm lốp phụ tùng dệu dão chẳng biết thế nào, nhỡ bơm căng quá đang đi làm bùm cái thì toi. Đi được trăm mét lại phải xuống xe, nắn nắn bóp bóp. Vẫn chưa yên tâm, ghé tiệm khác nhờ coi lại.

Mình trong trường đã có học thiết kế sơ sơ, mà lúc đầu cũng phải thuê làm phần kiến trúc, chỉ dám tự làm phần kết cấu với điện nước. Phải mấy năm sau, sau khi học hỏi chán chê từ những tay chuyên nghiệp như Giang KGT, Điệp AV, Hà Thanh GOM mới dám tự binh phương án mấy cái dạng nhà ống đơn giản. Còn biệt thự nọ kia vẫn phải thuê như thường.

Thế mà lắm chủ nhà binh như đúng rồi. Tao tham khảo nhiều nhà rồi, nhà tao tao hiểu nhất, nọ kia này khác, cứ vẽ y vậy cho tao. Mình thường gắng sức thuyết phục, nhưng gặp chủ nhà ương quá thì đành làm theo kiểu làm vì tiền. Muốn vẽ kiểu gì cũng được, cứ trả tiền là OK.

Nhưng đểu cái, lúc làm xong, cái gì hay đẹp thì hắn nhận là hắn thiết kế, mấy thằng đấy chỉ là thợ vẽ vẽ lại. Cái gì xấu hỏng, khách khứa đến chê, hắn lại chửi: “ĐM mấy thằng thiết kế ngu như chó”.

Chống US kể chuyện có lần giám sát căn nhà to như tòa lâu đài. Phòng vệ sinh xây xong hết rồi, chủ nhà tới chỉ tay đập hết, xây lại. Tiền hết bao nhiêu tao trả. Tới hồi lắp cửa vệ sinh vướng bồn cầu, 8 cái vệ sinh thì 5 cái mở cửa vào trong, 3 cái mở ra ngoài. Khách chê, lại mấy thằng xây dựng làm bia đỡ đạn. (Thằng thi công là nhục nhất, vì ở đó thường xuyên, bị chửi không dám bật vì sợ không lấy được tiền. Thằng thiết kế với giám sát khuất mắt trông coi, với lại chửi nó nó sẵn sàng bật lại ngay, vì tiền cũng chẳng còn nhiều, lại có biên bản chứng cớ nọ kia)

Còn có trường hợp chủ nhà không thuê thiết kế, nói thầu đi xem làm y chang cái nhà kia cho tao. Tới lúc xây xong, bảo: “Sao nhà nó mát thế mà nhà tao nóng?”. Thì ra cái cầu thang nhà kia làm rộng, chừa ô giếng trời nhỏ ở giữa, bên trên có cửa thoáng thông gió nên đối lưu không khí tốt, ở rất thoáng đãng mát mẻ. Còn nhà này cải tiến, bóp ô cầu thang lại, làm phòng ngủ to ra, hai thầy trò cứ xuýt xoa mình thông minh, tới hồi xây xong vừa bí vừa nóng.

Hoạ Hổ Hoạ Bì Nan Hoạ Cốt. (Vẽ con cọp thì vẽ được da, không vẽ được xương)

Tri Nhân Tri Diện Bất Tri Tâm. (Biết người biết mặt không biết được cái tâm)

Không phải dân chuyên nghiệp, đi copy thì chỉ copy được cái hình, không copy được cái “hồn” ngôi nhà.

Vì vậy nếu ngôi nhà đơn giản, đã có khuôn mẫu modun sẵn thì chủ nhà hoặc thầu tự binh cũng được.

Nhưng nếu muốn chau chuốt, dứt khoát phải chọn những nhà thiết kế có kinh nghiệm, có đủ bản lĩnh phản biện và từ chối thực hiện những yêu cầu phản khoa học.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

84. CHỜ PHONE CỦA EM

Ba hôm sau, đúng hẹn, anh Hà tới lấy dự toán.

Mình dậy sớm, mặt mũi tóc tai quần áo cẩn thận hơn mọi ngày tí, ghé văn phòng kiểm tra lại dự toán, ký, nhắc anh em đóng dấu và dấu giáp lai cẩn thận, rồi đi uống cà phê.

Bé Q. Anh reception kiêm kế toán nhìn mình dò hỏi, mình nhún vai.

Ghé quán cà phê gần văn phòng, kiểm tra lại máy điện thoại đảm bảo là vẫn online.

Có khả năng A Hà làm bên cơ khí hay gì đó, biết AutoCAD nên tự binh thiết kế. Bản vẽ non lắm. Hoặc nhờ ai đó mới ra trường hay ít làm nhà dân binh phương án. Nói chung là không chuyên nghiệp.

Nếu trong 3 ngày vừa qua, Anh Hà đã kịp tìm một đơn vị thiết kế tin tưởng thì anh ấy sẽ chỉ tới lấy dự toán rồi về. Trường hợp này tôi có ở văn phòng cũng vô ích, chẳng níu kéo được.

Nhưng nếu anh ấy chưa tìm, hoặc tìm mà chưa tin tưởng, anh ấy sẽ nói mấy đứa nhân viên gọi tôi về. Trường hợp này thì sẽ nhận được thiết kế, chắc như bắp.

Ngồi một mình trong quán, để điện thoại on screen trước mặt, lơ đãng nhìn dòng người qua lại.

Liệu chuông có reo không?

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

85. BÊN EM CÓ NHẬN THIẾT KẾ KHÔNG?

Điện thoại reo

- Dạ thưa anh, anh Hà muốn gặp anh ạ.

Mỉm cười. Như kiểu Napoleon được tin thắng trận.

Ngồi với anh Hà hơn tiếng. Vừa tư vấn, vừa binh nguệch ngoạc mấy phương án nháp sẵn từ hôm trước, vừa sửa đổi theo ý anh Hà. Phòng ngủ, phòng vệ sinh, trục cột, khu cầu thang, hành lang, phương án giao thông ... Phòng con trai, phòng con gái, mấy năm nữa bọn nó lớn thì bố trí sao, khách khứa ở quên lên ở đâu, nếu đón mẹ vào ở thì như thế nào ...

Anh Hà có vẻ ưng ý.

Cuối buổi, anh nói:

- Hay quá, anh cứ nghĩ nhà mình mình hiểu nên mình sẽ nghĩ được phương án tốt nhất. Em rất chuyên nghiệp. Anh đã ghé qua hai văn phòng khác, mà họ không làm anh hài lòng. Cảm ơn em. Cho anh gửi tiền tư vấn.

- Dạ vâng, phí tư vấn bên em là 400.000đ/giờ anh. Q. Anh viết phiếu cho anh Hà nhé.

Hình như có thoáng chút ngạc nhiên. Nhưng anh vẫn trả tiền, lấy phiếu.

Ngần ngừ chút, anh hỏi:

- Thế bên em có nhận thiết kế không?

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

86. KHÔNG CÓ BỮA ĂN MIỄN PHÍ

Đố các bạn đoán câu trả lời của tôi. “Không?”

Có mà điên.

Nói thêm một chút về cái thoáng ngạc nhiên của anh Hà.

Nhiều người tới các công ty tư vấn thiết kế, với mặc định là được tư vấn miễn phí. Anh em thiết kế, nhất là mấy người ít việc, kéo được khách hàng tới là mừng lắm rồi, tư vấn khí thế luôn. Khách hàng thì luôn gật gù, như kiểu chuẩn bị ký hợp đồng tới nơi. Nên đâu dám lấy tiền tư vấn. Đề cập ký hợp đồng thiết kế khách hàng cứ thổi lỗ tai “không ký thiết kế với em thì ký với ai nữa”. Tới hồi có bản vẽ phương án rồi một đi không trở lại, mang về cho thầu triển khai, coi như được bản vẽ miễn phí.

Tôi lúc đầu cũng tư vấn miễn phí. Và cũng gặp nhiều lần kiểu như trên.

Sau rồi chợt mới nhận ra, người ta nhìn vào tất cả các thứ miễn phí đều là đồ rẻ rúng, bỏ đi. Trong khi chúng ta phải học hành bao nhiêu năm, chà xát lý thuyết và thực tiễn, làm không công cho các lớp đàn anh để học kinh nghiệm, chúng ta rút ruột rút gan toàn bộ những kiến thức của chúng ta, mà chúng ta lại MIỄN PHÍ.

Thường những buổi tư vấn đầu tiên là những buổi nhiều chất xám nhất. Khi đã thành hình phương án rồi thì việc triển khai kỹ thuật đơn giản và ai cũng có thể làm được.

Vì vậy, tôi bắt đầu tính phí tư vấn. Nhưng cũng khá mềm dẻo. Thường chủ nhà tới thuê làm dự toán thì tôi vẫn tư vấn thêm một chút. Nếu chưa có thiết kế hoặc mới chỉ là phương án sơ bộ thì tư vấn về phương án để ra một dự toán cơ sở. Nếu có thiết kế rồi tư vấn thêm để bên thiết kế họ điều chỉnh. Cần tư vấn sâu hơn mới tính tiền. Nếu ký được thiết kế thì trừ lại tiền dự toán và tư vấn cho họ.

Có lần cà phê với đại ca Hà Thanh GOM, đại ca bảo:

- Đến gặp bảo chú vẽ cho chị xem, xem là xem thế nào. Chị là đại gia, chị phải hiểu là “không bao giờ có bữa ăn miễn phí”. Chị tìm đến em là chị đã hỏi han qua bao nhiêu người rồi, mà lại còn bảo vẽ cho chị xem, nếu chị muốn xem tìm mấy thằng sinh viên nó vẽ cho chị xem thoải mái luôn. Em muốn đặt bút vẽ phải hỏi han đủ thứ yêu cầu bên chị, tìm hiểu xu hướng kiến trúc vật liệu mới thời trang nọ kia trên toàn thế giới, đêm khuya bắc ghế ra vườn ngắm hoa nở làm ly rượu phê phê cảm giác thăng hoa mới ra được. No money no talk. Chị ứng tiền luôn thì nói chuyện tiếp, không thì thôi.

Tự nhiên thấy rùng mình. Mình vẫn tự hào là thánh chém, mà gặp đại ca, đúng là đẳng cấp thần phong.

Đại ca nổi tiếng và làm công trình lớn của đại gia không à. Nên mình ít có dịp nhờ đại ca, chỉ thỉnh thoảng tới hỏi han một vài cái nọ kia, nên làm thế này, nên làm thế kia ... Tất nhiên là không tiền nong gì. (Té ra vẫn có thứ miễn phí đó chứ!)

Vài trăm ngàn là số tiền nhỏ. Tôi cũng cân nhắc có nên tính tiền anh Hà hay không. Nếu miễn phí, anh Hà sẽ vui và có thể sẽ quay lại ký thiết kế. Nếu tính tiền, có thể anh Hà sẽ khó chịu, và không trở lại nữa.

Nhưng có một ông anh nói với tôi: “Nếu người ta đã chịu trả tiền, dù là số tiền nhỏ, thì sau đó người ta sẽ tiếp tục móc bóp. Còn nếu người ta đã từ chối, thì sẽ rất khó lấy được các lần tiếp theo. Hãy tạo cho khách hàng thói quen trả tiền”.

Có lẽ anh Hà nghĩ rằng tôi sẽ miễn phí tư vấn, nên có chút thoáng ngạc nhiên. Nhưng chắc anh ấn tượng với những điều tôi tư vấn, nên quyết định trả tiền, và thuê bên tôi thiết kế luôn.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

87. KTS. ĐOÀN BẰNG GIANG

Cái này khá phức tạp, nên tôi phải nhờ Giang KGT.

Biết hắn từ lúc hắn còn đang học trường kiến trúc, cùng làm cho hai anh em Giang đầu bạc, em là Nam. Mình làm dự toán, Giang làm kiến trúc. Còn kết cấu điện nước anh em hắn tự binh.

Giang vẽ tay đẹp. Mình rất thích các bản vẽ phối cảnh tay của hắn. Đương nhiên chủ nhà thì khoái mê. Các công trình lớn, hắn còn tô màu bản vẽ mặt bằng và binh nội thất, tất nhiên vẽ tay luôn.

Lúc mới ra trường, hắn share lại một phòng của mình, đâu như có 800.000đ/tháng. Giờ thì hắn quá nổi tiếng rồi, nhưng nếu có việc gì nhờ hắn vẫn giúp nhiệt tình.

Gọi cho hắn, hắn bảo:

- Thế anh đã tư ... tư ... tư ... vấn chủ nhà chưa?

- Rồi. Có phương án ban đầu rồi, chú coi binh lại giùm anh cái.

Mình học được hắn nhiều. Hắn cũng tính mình rẻ. Công nghệ, vật liệu mới, thói quen sử dụng thay đổi mỗi ngày. Bọn nó chuyên, cập nhật thường xuyên. Mình lâu lâu đá ngang cái, cứ quen thói làm tất ăn cả là hỏng việc.

Hắn cũng chỉnh sửa một chút ở bản vẽ phương án ban đầu của mình. Người không chuyên không nhận ra sự khác biệt. Nhưng mình giật mình vì những sửa đổi rất tinh tế của Giang. Có thể chỉ là xê xịch một chút để ngồi phòng ăn không nhìn trực tiếp vào cửa vệ sinh. Hoặc thay bức tường bằng lam thoáng ... nhưng hiệu quả về thẩm mỹ và sử dụng tăng lên rất nhiều.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

88. BẢN VẼ THIẾT KẾ

Bản vẽ thiết kế là sản phẩm chung của cả chủ nhà và kiến trúc sư. Chủ nhà đưa nhu cầu sử dụng, những yêu cầu chuyên biệt. KTS dựa vào đó lên một phương án tốt nhất cho chủ nhà.

Nhưng đôi khi chủ nhà hiểu sai. Cứ nghĩ rằng nhà tôi thì tôi nói làm sao phải làm như vậy.

Không phải như vậy.

Căn nhà có thời gian sử dụng khá dài, lên tới vài chục năm. Có biết bao nhiêu thay đổi trong thời gian đó. Con cái lớn lên, đi học, đi làm, dựng vợ gả chồng. Bố mẹ già yếu, cần phòng riêng ở tầng dưới để đỡ phải leo cầu thang. Nhiều khi thay đổi công việc, bán nhà chuyển đi nơi khác. Hoặc mua được nhà to đẹp hơn ...

Nên người kiến trúc sư phải gom nhóm được những yêu cầu đó, để thiết kế sao cho phục vụ được nhiều nhu cầu linh hoạt. Chứ thiết kế cá nhân quá, tới lúc cần thay đổi cũng khá mệt mỏi.

Ngán nhất là gặp mất ông trọc phú, tiền nhiều não ngắn, bố có tiền mày cứ thế mà làm cho bố. Những người KTS có tâm với nghề thường từ chối thẳng mấy dạng này. Mấy thằng đói việc như mình thì thôi thượng vàng hạ cám xơi tất, lắc đầu một cái tới đầu tháng lại cong đít kiếm tiền trả lương, trả tiền nhà.

May anh Hà là người hiểu biết. Hỏi rất nhiều, ý kiến rất nhiều nhưng khi nghe giải thích đều hiểu và đồng ý các đề xuất bên mình đưa ra.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

89. SỐ BẬC CẦU THANG

Anh Hà bảo:

- Bà già anh chỉ dặn đi dặn lại là số bậc cầu thang phải vào chữ sinh hoặc chữ lão. Em cố gắng sắp xếp cho anh nhé.

- Vâng, em biết rồi. Mấy cái này thì bọn em quen, anh yên tâm đi.

Theo quan niệm dân gian, số bậc cầu thang làm sao phải vào chữ sinh hoặc chữ lão trong vòng đời: SINH, LÃO, BỆNH, TỬ.

Công trình công cộng thì chẳng quan trọng, nhưng với nhà dân, cái này rất quan trọng. Đã có lần tôi chứng kiến, chủ thợ đếm đi đếm lại là 21 bậc rồi. Mà chủ nhà còn phải bò lồm cồm đếm từng bậc cầu thang bằng tay, vì đi dậm bằng chân để đếm sợ nhầm. Xong ông Thầy phán: “Đập, xây lại thêm 1 bậc”. Rồi xong. Đập toàn bộ đi chia lại.

Nhưng cũng lưu ý: người miền Nam thường đọc là SINH, LÃO, BỆNH, TỬ nhưng người miền Bắc lại đọc là SINH, BỆNH, LÃO, TỬ

Đã có nhiều cuộc tranh luận, thậm chí cãi vã về vấn đề này. Bọn tôi làm cũng gặp vài tai nạn về vụ khác biệt văn hóa này rồi. Con rể người Nam, nói thiết kế 18 hoặc 22 bậc cũng được. Tới hồi về vợ với mẹ vợ chửi như hát hay, vì đọc theo kiểu Bắc 18 với 22 là vào chữ bệnh.

Vì vậy, chúng tôi thường cố gò vào chữ sinh, 17 hoặc 21 bậc là an toàn nhất.

Vậy mà rồi cũng chưa yên. Có nhà kia, chủ nhà bảo vẫn sai. Vì ông thầy bảo là cầu thang 21 bậc, nhưng mà đếm theo số MẶT BẬC. Bó tay.

Anh Hà bảo:

- OK, vậy tốt rồi. Vì mẹ anh bảo vào chữ sinh hoặc lão nhưng đếm từng tầng và các tầng đều phải vào chữ sinh hoặc lão này cơ. Ví dụ từ trệt lên lầu 1 vào chữ sinh hoặc lão, tầng 1 lên lầu 2 vào chữ sinh hoặc lão nhưng từ trệt lên lầu 2 cũng phải vào chữ sinh hoặc lão. Tầng 3 tầng 4 cũng vậy.

Thằng bé mồm há hốc. Học năng khiếu toán, giải đi giải lại mấy bài kiểu tìm số nguyên tố lớn nhất, A chia cho B dư 1, C chia cho B dư 5, tìm A, B, C ... nên tôi biết yêu cầu này không thể thực hiện được.

Nói với anh Hà, anh Hà bảo:

- Nhưng bà già anh không có học năng khiếu toán. Thôi em cố giúp anh xem thế nào.

Tôi cũng cố gắng vận dụng hết kiến thức, kể cả vi phân tích phân. Mô phỏng trong Excel nọ kia. Cuối cùng, lời giải là: Bó tay.

Sau, tôi phải câu giờ bằng cách đưa cho anh Hà một phương án phỏng phỏng, đại khái tầng trệt 21, tầng 2 17 bậc, tầng 3 21 bậc ... xong nói anh Hà tự nghiên cứu, còn tôi tiếp tục triển khai thiết kế.

Chắc cũng về xoay sở cùng với gia đình, sau bảo thôi cứ làm mỗi tầng 21 bậc cũng được.

(Nói thêm: Có lần tôi nói chuyện với người Hoa, họ đếm gì mà có 5 thứ chứ không phải 4. Nhưng ở SG ít thấy đếm kiểu đó)

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

90. Ô CẦU THANG

Với chiều cao tầng khoảng từ 3.2m đến 3.8m thì số bậc cầu thang 21 là đẹp nhất. Chiều rộng bản thang thường lấy là 0.9m lọt lòng. Nhà nhỏ có thể co lại chút nhưng đừng nhỏ hơn 0.75m, nhà lớn có thể làm 1m hoặc hơn.

Công thức tính chiều cao và rộng bậc là 2 lần chiều cao + 1 rộng bậc bằng chiều dài bước chân. Vì vậy anh em thường lấy bậc cầu thang rộng 25cm. Cao bậc thì theo chiều cao tầng, có chênh lệch chút đỉnh cũng chấp nhận được. Trường hợp tầng cao trên 4m thì có thể cân nhắc tăng số bậc lên 25.

Như vậy tổng chiều dài của bậc cầu thang tối thiểu đã là 0.25x20=5m.

- Trường hợp nhà nhỏ, không làm chiếu nghỉ mà làm bậc xoay luôn thì diện tích ô cầu thang (tính cả chiếu tới) tối thiểu cũng phải 7m2.

- Nếu có điều kiện, nên làm ô cầu thang lớn chút, có chiếu nghỉ để đi lên đỡ gấp gáp, tay vịn cầu thang cũng đẹp hơn, không bị vặn xoắn.

Tuy nhiên, ô cầu thang ngoài chức năng giao thông theo phương đứng, còn có thể kiêm luôn chức năng đối lưu không khí. Không khí trong nhà nóng lên, bốc lên theo đường cầu thang và hút không khí sạch vào cho ngôi nhà lúc nào cũng luôn thoáng đãng, mát mẻ.

Nếu có điều kiện, nên làm ô cầu thang rộng ra chút để không khí đối lưu dễ dàng hơn. Nên làm các cửa chớp trên đỉnh cầu thang để luồng khí nóng bốc lên dễ dàng hơn.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

91. VỆ SINH DƯỚI GẦM CẦU THANG

- Anh tính tận dụng không gian dưới gầm cầu thang làm cái vệ sinh cho phòng bếp rộng ra, theo em có nên không.

Đã có một thời rất nhiều nhà tận dụng nhét cái vệ sinh trệt vào gầm cầu thang. Vì vệ sinh trệt chỉ chủ yếu là bồn cầu và lavabo, tắm thì tầng trên là chính, nên không cần rộng lắm, làm ở gầm cầu thang cũng được.

Nhưng sau này, cả bên phong thủy lẫn khoa học đều phản đối.

- Phong thủy cho rằng vệ sinh là khí âm. Cầu thang là nơi phát tán sinh khí cho toàn bộ ngôi nhà nên đặt vệ sinh dưới cầu thang sẽ làm phát tán khí âm. (Nói chung còn nhiều cách diễn giải khác, vui lòng google. Chúng tôi thường không tin theo phong thủy kiểu mê tín, mà áp dụng theo khía cạnh khoa học)

- Về mặt khoa học, cầu thang là nơi đối lưu không khí cho toàn nhà, nên cũng không nên đặt vệ sinh dưới cầu thang làm cản trở đối lưu không khí. Khi có đối lưu sẽ đưa không khí bẩn phát tán khắp nhà, không tốt cho sức khỏe.

Nhiều người không đặt vệ sinh nhưng muốn đặt cái kho để đồ. Theo tôi cũng không nên. Vì kho để đồ không khí lưu cữu lâu ngày, hơi ẩm mốc, dầu mỡ ... cũng không tốt khi phát tán ra toàn nhà.

Nhưng trường hợp nhà thấp tầng, ô cầu thang rộng, cầu thang không làm riêng biệt mà lộ ra để trang trí thì có thể làm vệ sinh hay kho dưới gầm cầu thang cũng được.

Vụ này mình cũng để cho Giang Đoàn xử lý, vì những cái phức tạp nên giành cho người có chuyên môn.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

92. TOÀN THẤY HỎI VỀ CẦU THANG

- Anh Thắng, sao em toàn thấy anh Hà hỏi về cầu thang không vậy?

- Thực ra, trong ngôi nhà việc bố trí cầu thang là rối nhất. Nó là giao thông theo phương đứng, vị trí lên, xuống ở chỗ nào sao cho đi vào các phòng là tiện dụng nhất, thông thoáng, ít hành lang. Bố trí được cầu thang là coi như xong phương án. Còn lại các phòng nhích qua nhích lại một chút, phòng vệ sinh to thì phòng ngủ nhỏ lại thì rất dễ.

- Nhưng các cột là cố định rồi, tầng dưới sao tầng trên phải đúng vị trí đó chứ có xê dịch được đâu.

- Đúng vậy. Nhiều chủ nhà không hiểu, vẽ tùm lum. Thực ra về kỹ thuật hoàn toàn có thể cấy cột sang vị trí khác, nhưng khá phức tạp, tốn kém và rủi ro. Nên chỉ dịch vị trí cột trong những trường hợp đặc biệt cần thiết. Vì vậy, lưới cột cũng phải được bố trí ngay từ đầu, cùng với cầu thang.

- Vậy có nên thay đổi vị trí cầu thang không? Tức là ở tầng trệt để trong góc, lên tầng trên để ra giữa nhà chẳng hạn.

- Việc thay đổi vị trí sẽ làm căn nhà đỡ đơn điệu. Nhưng khá khó, nên giành việc này cho các nhà chuyên môn. Không quen dễ gây ra lỗi, đụng đầu hoặc khó đi. Và hiệu quả cũng không được như mong muốn.

- Thế có nên bố trí thang máy không?

- Tùy nhà. Nếu chỉ ở bình thường thì không cần thiết, mất diện tích. Chi phí cả thang máy và làm hố thang cũng khoảng 400-500trđ nếu làm thang nội địa, 800-1.000trđ nếu làm thang nhập khẩu. Nhà để làm văn phòng, kinh doanh thì khá cần thiết, nên lắp nếu diện tích đủ rộng.

- Em nghe nói có loại thang nào tốn ít diện tích và lắp đặt đơn giản lắm, thậm chí chỉ cần cải tạo cái giếng trời là lắp được?

- Ừ, có mấy loại thang thủy lực và thang trục vít, nhưng tải trọng nhỏ và tốc độ chậm lắm. Nếu như thang lớn dùng cho nhà dân tốc độ khoảng 1.5m/s thì thang thủy lực chỉ khoảng 0.3m/s, thang trục vít khoảng 0.15m/s. Tức là đứng ở tầng trên cùng mà gọi thang, thì nó phải bò một vài phút mới lên tới nơi, chờ sốt ruột lắm. Giá loại này cũng khoảng 800-900tr.

- Chi phí thế cũng cao anh nhỉ.

- Chi phí cao ban đầu là một phần thôi. Chi phí vận hành, bảo trì cũng là một vấn đề cân nhắc. Thang máy là một bộ máy phức tạp, cần bảo trì và kiểm tra thường xuyên, các hãng thường miễn phí trong thời gian đầu, nhưng sau sẽ tính phí. Ngoài ra việc chờ đợi cho thợ vào kiểm tra bảo trì cũng là việc khá bất tiện, nhiều khi còn gây khó chịu cho chủ nhà. Nên nếu muốn lắp thang máy nên tham khảo kỹ ý kiến chuyên môn.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

93. CHỐT PHƯƠNG ÁN KIẾN TRÚC

Thực ra nhà anh Hà cũng đơn giản, dạng nhà ống bình thường nên cũng khá dễ bố trí. Cầu thang giữa nhà, đi sang hai bên. Sau khi Giang binh lại, căn nhà nhìn có hồn hẳn.

Tầng trệt chỉ để phòng khách và bếp. Lúc đầu anh Hà muốn đưa phòng của bà xuống trệt để đi lại cho tiện, nhưng sẽ hơi bí và phải dịch các trục cột, khó bố trí tầng trên. Sau khi nghe tư vấn là xây căn nhà phải tính tới hiệu quả sử dụng lâu dài, bao gồm cả việc bán để đổi nhà khác, làm sao người khác cũng thấy không quá khó nếu cần cải tạo lại cho phù hợp với họ, anh Hà đã thuyết phục gia đình đưa phòng của bà lên trên, lúc nào khỏe bà đi cầu thang, lúc nào yếu bà nghỉ ở cái giường nhỏ trong bếp.

Các tầng trên thì đằng trước một phòng, đằng sau một phòng. Vệ sinh trong phòng luôn. Các vệ sinh đều bố trí 2 khu, khu khô và khu ướt, ngăn cách bằng vách kính hoặc rèm để hạn chế văng nước ra khu khô. Vì vậy, nhà vệ sinh không cần hạ cốt sâu như trước, chỉ từ 1-2cm thôi, dễ thi công và hạn chế ngấm.

Mặt tiền thì đương nhiên trông chờ vào Giang. Nhưng mình cũng tư vấn cho anh Hà làm đơn giản thôi, chú trọng công năng bên trong. Nhiều nhà làm rối, giật lồi lõm tùm lum, bên ngoài thì thấy được nhưng trong rất khó bố trí đồ đạc.

A Hà OK phương án thì chuyển qua triển khai chi tiết kiến trúc và thiết kế kết cấu.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

94. XIN PHÉP XÂY DỰNG

Đã được nghe nhiều câu chuyện bị hành nọ kia khi đi xin phép xây dựng, nên ngay hôm đầu tiên anh Hà đã một hai nói bên mình vẽ ngay bản vẽ xin phép trước để anh đi xin phép xây dựng ngay chứ sợ trễ tiến độ.

Chính vì sợ bị hành nọ kia mà nhiều người đã làm ngược, xin phép trước rồi lên phương án xây dựng sau, với suy nghĩ là nhà nước chỉ quản lý bên ngoài thôi, bên trong thì mình thoải mái thay đổi. Tới hồi thi công sai khác xin phép nhiều cũng nảy sinh nhiều rắc rối.

Vì vậy, mình khuyên anh Hà cứ làm đúng trình tự, lên phương án ổn đi rồi mới đi xin phép. Bên mình làm nhiều nên cũng nắm được các thông tin về khoảng lùi, mật độ xây dựng ... nên sẽ binh phương án sao cho phù hợp quy hoạch. Trường hợp cái gì chưa rõi sẽ hỏi trực tiếp bên chuyên về xin phép. Sau khi xong phương án, sẽ gửi file cho bên vẽ xin phép để họ đưa vào bản vẽ rất nhanh.

Với chủ nhà chuẩn bị làm nhà, tôi xin lưu ý mấy vấn đề như sau:

1. Với công trình nhà dân thì đa số xin phép ở Quận. Chỉ những công trình lớn thì mới do Sở XD cấp phép.

2. Ở Tp. HCM, chính quyền cũng rất cố gắng trong việc phục vụ người dân. Các thông tin trình tự thực hiện đều có trên mạng (vui lòng google “xin phép xây dựng”) hoặc dán ở phòng QLĐT quận. Chủ nhà chỉ cần làm đúng chỉ dẫn là được, đừng lo về bị hành hay khó khăn gì.

3. Về nguyên tắc, mọi đơn vị thiết kế có tư cách pháp nhân đều có thể vẽ bản vẽ xin phép. Nhưng những đơn vị không chuyên có thể không nắm được những quy định chi tiết, nên vẽ sai. Vì vậy phải chỉnh sửa nhiều lần (và nói rằng bị hành). Vậy nên tốt nhất là kiếm một đơn vị chuyên môn, bằng cách tới cửa nhận hồ sơ của Quận và nhờ họ chỉ cho đơn vị nào làm bản vẽ xin phép, đảm bảo một phát ăn ngay.

4. Nên làm bản vẽ phương án trước, trong thời gian đó tham khảo các đơn vị chuyên môn để đảm bảo bản vẽ đúng quy hoạch, không bị bắt bẻ gì. Sau khi có phương án mới đi xin phép xây dựng.

5. Có thể nhờ luôn bên thiết kế làm bản vẽ xin phép, hoặc tự làm (nếu biết cách thì cũng nhanh lắm – xem mục 3). Trường hợp khó có thể nhờ “tư vấn dịch vụ xin phép xây dựng chuyên nghiệp”, dân gian hay gọi là “cò”.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

95. MÓNG ĐƠN, MÓNG BĂNG HAY MÓNG CỌC?

- Nhà anh có nên đóng cọc không?

Nhiều người cứ nghĩ rằng đóng (ép) cọc là tốt. Thực ra, chủ yếu nó phụ thuộc vào nền đất và điều kiện thi công. Nếu đất tốt thì không cần và cũng không nên đóng (ép) cọc. Đất yếu thì bắt buộc phải xử lý (chẳng hạn khu vực quận 7 hoặc quận 8).

Trong mọi trường hợp thì cũng chỉ nên tính toán đủ chịu lực thôi, chứ không phải tư duy kiểu mấy bác mới giầu: “Ừ thì nền đất tốt em bảo không đóng cọc cũng được, nhưng em cứ đóng cho chắc vì anh muốn ăn chắc mặc bền cho đời con đời cháu với lại mấy chục đời sau nữa...”

Nhưng cũng có nhiều trường hợp do điều kiện thi công (sợ không an toàn cho nhà xung quanh, lún nứt hoặc sự cố đổ nọ kia ...) bắt buộc phải làm móng cọc.

Hiện ở Sài Gòn đang sử dụng 2 loại cọc chính là cọc ép (cọc vuông hoặc cọc tròn BTCT dự ứng lực) và cọc khoan nhồi. Chi phí tùy địa chất nhưng vào khoảng 1.500.000đ tới 3.000.000đ/m2 nền nhà. (Nhiều chủ nhà cứ quen mồm nói là đóng cọc, thực ra là ép. Đóng chỉ thực hiện ở khu vực xa dân cư, chứ ở gần mà đóng thì đền nhà người ta lún nứt thí mẹ luôn)

Nếu làm bài bản thì phải khoan địa chất rồi người kỹ sư mới có số liệu để quyết định làm loại móng nào, móng lớn bé ra sao hay số cọc là bao nhiêu cọc thì đủ ... Nhưng chi phí này cũng khá cao, khoảng từ 10.000.000đ tới 15.000.000đ/ lần khoan và thí nghiệm nên cũng ít nhà làm. Đa số dựa vào kinh nghiệm từ những công trình lân cận hoặc địa chất chung của khu vực. Chẳng hạn khu Tân Bình, Gò Vấp, Bình Tân đất khá tốt, nhất là khu sân bay, đất sỏi đỏ không, chịu lực rất tốt nên có thể làm móng khá nhỏ vẫn chịu lực tốt. Bình thạnh thì có một phần gần sông đất sình lầy, phải ép cọc sâu có khi tới hai mấy ba chục mét, phần còn lại đất rất tốt. Q1, Q3, Q10 đất tốt. Q7, Q8, Nhà bè đất sình lầy, ép cọc có chỗ trên 30-40m chưa xi nhê gì.

Phần này tôi giành cho Kỹ sư làm việc với anh Hà. Nhưng cũng kiểm tra chéo để tránh sai sót:

- Tính tổng tải trọng nhà bằng cách lấy tổng m2 sàn nhân với 1-1.2 tấn/m2. Trường hợp nhà cao, hẹp (tường xây nhiều) có thể lên tới 1.4-1.5 tấn/m2.

- Nếu dùng cọc, mỗi cọc 250x250 (hoặc cọc BTCT DƯL D300 hoặc cọc khoan nhồi D300) chịu được khoảng 35 tấn. Lấy số cọc nhân với 35 tấn xem có tương đương với tổng tải trọng nhà hay không (thường là lớn hơn khá nhiều, vì hệ số an toàn và tải trọng không đều ở mỗi móng).

- Nếu dùng móng đơn (hoặc móng băng): Cũng lấy tổng diện tích móng nhân với khả năng chịu lực của đất xem tổng các móng chịu được bao nhiêu tấn.

+ Khu vực đất thịt (lấy xẻng xắn được nhưng hơi khó) chịu được vào khoảng 10-12 tấn/m2.

+ Khu vực đất thịt cứng (phải dùng cuốc) chịu được vào khoảng 14-16 tấn/m2

+ Các khu vực đất tốt, sỏi đỏ đá ong ... chịu được trên 20 tấn/m2.

Nói chung cái này chỉ để kiểm tra thôi, chứ việc ai nấy làm, kỹ sư họ sẽ rành rẽ cái này hơn, nên tin tưởng và giao cho họ chứ cứ xía mũi vào họ cũng không vui.

NiceHouse: Tia lửa từ đống tro tàn

96. VIỆT NAM HAM TO

Trong một vở hài kịch, Hoài Linh nói: “Việt nam ham to, bơm môi đúng size thì thôi, cứ xin bác sĩ thêm tí thêm tí, tới hồi trề mẹ ra, ra chợ con mẹ hàng cá nó vả cho cái đốp, cá tao tươi thế mà mày cứ trề cái mỏ ra ...”

Anh Hà cũng luôn luôn: làm cái cột to ra tí, sắt nhiều thêm tí, sàn dầy thêm tí ...

Bên kết cấu tính đã có hệ số an toàn rồi. Mà giờ sắt thép xi măng cũng không khan hiếm gì nên họ cũng khá phóng tay, tăng thêm hệ số an toàn cho đỡ rủi ro. Vậy mà rất nhiều chủ nhà cứ khoái thêm tí thêm tí, ừ thêm tiền cũng được. OK, thiết kế lớn lên thì bên mình càng khỏe. Nhưng bọn tôi gặp nhiều, lúc chưa làm còn hào hứng, chủ nhà cứ thêm tí thêm tí, không vấn đề gì, vì tiền còn sẵn trong ngân hàng. Tới hồi gần xong nhà, cái cửa chọn loại xịn hơn, cái bồn cầu loại xịn hơn, đèn chùm máy lạnh loại xịn hơn ... thành đội giá thành, bắt đầu nhăn nhó vì phải xoay sở vay mượn. Xong có thằng bạn con em ông chú gì đến chơi, bảo ôi bọn này làm phí thế, cột gì mà sắt tới phi 20, nhà tao làm phi 16 vẫn ngon. Lại quay ra chửi bọn thiết kế.

Nên chủ nhà hãy tin tưởng vào tính toán, để họ làm vừa đủ hoặc dư chút xíu thôi, giành tiền đó vào phần hoàn thiện. Mà tính toán vừa đủ bây giờ cũng đã gấp rưỡi những nhà làm 20-30 năm trước rồi (mà chưa thấy cái nào sập vì kết cấu thiếu cả).

Tôi cũng không can thiệp sâu vào kỹ thuật, để kỹ sư thiết kế. Nhưng cũng cẩn thận, vì mấy người mới ra trường, hoặc chữ thầy bao nhiêu trả thầy bao nhiêu thì cũng tính toán trời ơi lắm. Có lần tôi phải dắt một cậu nhân viên mới tuyển ra một công trình đang làm để thuyết phục cậu ta giảm tiết diện cột từ 300x350 xuống còn 200x300, giảm thép từ 12d20 xuống còn 8d18, mà hôm sau cậu ta nghỉ việc luôn, kèm với lời nhắn: “Em sợ, thầy giáo dậy tính ra như vậy, mà anh cứ bảo làm bớt đi, em không dám”. Nói chung kỹ sư trường tôi (Đại học xây dựng Hà Nội), hoặc khoa Xây dựng trường Kiến trúc (cả Hà Nội và HCM), hoặc Xây dựng Bách Khoa Tp. HCM đều tin tưởng được, vì đầu vào đã ngon, mà học trong trường cũng được đào tạo bài bản. Một số trường mở sau này quân vay tướng mượn, giảng viên chạy sô (lúc trước tôi cũng chạy sô, lên lớp giảng sinh viên có thèm nghe đéo, ngồi ngáp bù lại hôm trước chơi game cả ngày lẫn đêm), chất lượng đầu vào thấp nên đầu ra toàn đất không.

Tôi lập ra một bảng để kiểm tra, nếu có sai lệch nhiều thì nói kỹ sư kiểm tra lại, sai lệch ít thì thôi.